Niet elke organisatie die met vrijwilligers werkt, is zomaar een vrijwilligersorganisatie. Evenzo is niet iedere vrijwilliger zomaar een vrijwilliger. Vrijwilligers zijn er in vele soorten en maten. Om de juiste vrijwilliger op de juiste plek te krijgen, is het noodzakelijk een goed beeld van de verschillende categorieën en types te hebben.

Verschillende categorieën vrijwilligers
De wereld is de laatste decennia sterk veranderd, waardoor de vrijwilliger van nu niet erg meer lijkt op de vrijwilliger van toen. De belangrijkste ontwikkeling die de moderne vrijwilliger definieert, is de individualisering van de westerse samenleving en in het verlengde daarvan de opkomst van persoonlijke interesses en een actuele agenda. Ook het vrijwilligerswerk zelf is veranderd. Er zijn veel meer soorten vrijwilligerswerk op veel meer plekken in de samenleving bijgekomen. Daarnaast is de rol van vrijwilligerswerk anders geworden en uitgebreid: behalve een manier om sociale betrokkenheid te uiten en sociale contacten te onderhouden, is het tegenwoordig ook een instrument om overheidsbeleid te realiseren en om allerlei groepen mensen (weer) te laten meedoen in de samenleving. Ten slotte zijn vrijwilligers steeds mondiger geworden. Ze gedragen zich als consumenten die eisen stellen en wensen hebben.

In deze folder maakt u kennis met drie categorieën vrijwilligers: de episodische, de traditionele en de geleide vrijwilliger.

De vrijwilligerscategorieën zeggen vooral iets over de vermeende binding van een vrijwilliger met uw organisatie. De episodische vrijwilliger is niet echt honkvast, maar de traditionele vrijwilliger juist wel. De geleide vrijwilliger oefent zijn of haar vrijwillige activiteiten meestal uit tot hij of zij uitzicht heeft op een betaalde baan. U doet er als organisatie dus goed aan in kaart te brengen tot welke categorie een vrijwilliger behoort.
Dat een vrijwilliger tot de episodische categorie behoort, betekent niet dat deze geen goede bijdragen binnen een korte tijdspanne kan leveren. En als u weet dat iemand zich meer traditioneel opstelt, doet u er goed aan hem of haar niet aan projecten te laten werken, maar daar te plaatsen waar de meeste garantie is op continuïteit van het werk. Realiseer u ook dat geleide vrijwilligers lange tijd niet geparticipeerd hebben in de samenleving. Hen met veel verantwoordelijkheden belasten kan verkeerd uitpakken.

Verschillende types vrijwilligers
De drie categorieën kunnen u helpen om vrijwilligers in grote lijnen in te delen. Binnen deze driedeling valt er weer onderscheid te maken tussen vrijwilligers op basis van hun motieven. Door die goed in kaart te brengen, kunt u optimale matches met uw organisatie maken en behouden. En u bent bijvoorbeeld in staat uw vrijwilligers gepaste waardering te geven.

VOORBEELD

Bij de campaigning organisatie staat het werken aan een doel met normatieve inslag centraal. Een voorbeeld daarvan is Greenpeace. Het motief van deze vrijwilligers is dan onrecht dat dieren wordt aangedaan of de aantasting van het klimaat.

Bij de mutual support organisatie staat onderlinge verbinding centraal. Hier is het motief van vrijwilligers bijvoorbeeld een gedeelde passie als hockey, maar kan het eveneens solidariteit zijn. Denk hierbij aan een organisatie die strijdt tegen armoede in een wijk.

Bij de service delivery organisatie gaat het over het leveren van diensten of het bedienen van klanten. Het motief van vrijwilligers schuilt dan in het product of in de doelgroep.

In deze folder leest u alles over de verschillende types vrijwilligers.

De volgorde van de categorieën en de types is niet toevallig. De carrièregerichte en helpende vrijwilligers zijn waarschijnlijk episodischer van aard dan de socialiserende en de spirituele vrijwilligers. En een socialiserende vrijwilliger is waarschijnlijk eerder een traditionele vrijwilliger, want wie wil er nu met vrijwilligerswerk vrienden maken om na een halfjaar weer iets anders te gaan doen? Ook de plaats van de geleide vrijwilliger in het midden is niet toevallig. Bij deze vrijwilliger bepaalt vooral de organisatie het motief. Hij of zij kan dus alle kanten op.
Uiteindelijk past een vrijwilliger vaak bij meerdere types. Treed een vrijwilliger dus altijd met open blik tegemoet.

VOORBEELD

Jan is verhuisd van Utrecht naar Den Haag. Zijn betrokkenheid bij zogezegd 'kansloze' mensen en 'hopeloze' structuren heeft hij meegenomen. Verhuizen staat niet gelijk aan veranderen. Verder vindt Jan het van belang dat hij vrienden maakt, maar dat hij ook zo snel mogelijk een baan vindt. Jan gaat aan de slag als fondsenwerver bij een organisatie die zich inzet voor kansarme kinderen in zijn wijk. Zo concretiseert Jan zijn ideologie, bouwt hij dicht bij huis een netwerk van vrienden op en komt hij in contact met allerlei organisaties. De vrienden die hij maakt in de wijk voegt hij toe op Facebook. De mensen die hij spreekt voor het werven van fondsen voegt hij toe op LinkedIn. Lachende kinderen zien is voor Jan een beloning op zich.

Hier vindt u een model voor vrijwilligersbeleid waarin de verschillende categorieën en types vrijwilligers zijn geïntegreerd.

Geraadpleegde bronnen
Bekijk hier de geraadpleegde bronnen.